بتن ریزی و قالب بندی

بتن پرمصرف ترین مصالح ساختمانی ساخت بشر در جهان است و پس از آب به عنوان پرمصرف ترین ماده روی زمین در رتبه دوم قرار دارد. بتن از اختلاط مواد سیمانی، آب و سنگدانه ها و گاهی اوقات مواد افزودنی به نسبت های لازم به دست می آید و به دلیل دوام و استحکام بالا بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. فرآیند اختلاط و ریختن آن در محل مورد نظر را بتن ریزی می گویند. بتن ریزی یکی از مهمترین و پیچیده ترین مراحل پی می باشد. برای اجرای مراحل بتن سازی باید تجربه کافی داشته باشید تا بتوانید مراحل بتن ریزی را به راحتی انجام دهید. زیرا اجرای بتن ریزی استاندارد ساختمان شما را در برابر زلزله مصون می دارد. به یاد داشته باشید فرآیند بتن ریزی در صورتی می تواند موفقیت آمیز باشد که مستلزم برنامه ریزی خوب و اقدامات صحیح باشد.

بتن ریزی چیست؟

بتن ریزی به فرآیند ریختن بتن در محل پروژه اطلاق می شود یا به عبارت دیگر به معنای ریختن بتن در محل اجرای سقف، کف، فونداسیون و … بتن ریزی می گویند. اصولا بتن ریزی درون قالب‌هایی انجام می‌شود که پس از گیرش بتن، قالب‌ها از آن جدا شده و تا زمانی از بتن نگهداری می‌شود تا به صد در صد گیرش برسد. بتن ریزی (بتن کاری) با هدف استحکان ساختمان انجام می شود و بخش هایی مانند پی، سقف ساختمان ها و ستون ها نیاز به بتن ریزی دارند. فرآیند بتن ریزی با توجه به اقلیم و شرایط آب و هوایی متفاوت است. به طور کلی بتن ریزی مراحلی دارد که در ادامه به آن می پردازیم.

فنآوری بتن ریزی حداقل به دهۀ ۱۸۵۰ باز می‎گردد. مدت زیادی پس از ثبت اختراع سیمان پرتلند، توماس ادیسون یکی از اولین کسانی بود که پتانسیل بتن ریزی مدرن را تشخیص داد. توماس ادیسون استفاده از قالب‌های متحرک در ساخت خانه‌های بتنی را مورد حمایت قرار داد. این روش عمدتاٌ برای بتن ریزی دیوارهای زیرزمین با استفاده از مواد با کیفیت پایین استفاده می‌شد اما ادیسون چندین نمونه اولیۀ احداث کرد که امروزه هنوز پابرجا هستند.

انواع بتن ریزی

بتن ریزی ساختمان انواع مختلفی دارد که شامل بتن ریزی با ماله پروانه ای، ماله دستی، بتن ریزی با پمپ زمینی، پمپ هوایی و … می باشد.

• بتن ریزی با ماله پروانه ای: امروزه به دلیل سهولت کار، بالا بردن کیفیت و کاهش قیمت بتن ریزی کف از دستگاه هایی مثل ماله پروانه ای یا ماله برقی استفاده می شود. اجرای بتن ریزی با ماله پروانه ای نسبت ماله دستی از هزینه کمتری برخوردار است و بافت بتن را قوی تر و متراکم تر می سازد.
• بتن ریزی با پمپ زمینی: اجرای بتن ریزی با پمپ زمینی از انواع رایج در ایران است که به دلیل کاهش‌نیرو کار و افزایش سرعت در بتن ریزی، بسیار مقرون به صرفه می باشد. در این نوع روش دستگاه پمپاژ بتن در محل پروژه استقرار یافته و سپس با اتصالات لوله‌ها یا شیلنگ‌ها به دستگاه پمپاژ، بتن به محل قالب‌ها انتقال می‌یابد. این نوع از روش اجرا فضاهای کارگاهی کوچک بسیار مناسب است.
• بتن ریزی با پمپ هوایی: بتون ریزی با پمپ هوایی در ساختمان‌هایی با ارتفاع زیاد، فنداسیون‌های حجیم، سطوح غیر قابل دسترس و… مورد استفاده قرارمی‌گیرد. این نوع از پمپ‌ها بر روی شاسی کامیون‌ها و تریلر‌ها نصب می‌شوند. انتقال بتن در پمپ‌های هوایی با استفاده از لوله‌های انتقالی که بر روی بازوهای تاشویی دستگاه نصب شده‌اند انجام می‌شود. این بازوهای مکانیکی توسط جک‌های هیدرولیکی باز و بسته می‌شوند.

اصول بتن ریزی

1. برای بتن ریزی لازم است از قیف های مخصوصی استفاده شود چرا که ارتفاع دستگاه بتن ریز و محل مورد نظر نباید بیش از ۱ متر باشد.
2. بتن ریزی نباید زیر تابش مستقیم نور خورشید انجام شود. بهتر است در ساعات وسط روز این کار را انجام ندهید و دما را در حدود کمتر از ۳۲ درجه سانتی گراد کنترل کنید.
3. برای مرطوب نگاه داشتن سطح بتن، می‌ توانید از گونی، حصیر و حتی یخ استفاده کنید. اما نکته مهم این است که استفاده بیش از اندازه یخ باعث افزایش آب ملات و سستی آن می شود.
4. هنگام بتن ریزی آن را از بارندگی شدید دور نگه دارید. بارندگی شدید و ضربه آن به سطح بتن تازه ریخته شده به آن آسیب می رساند و با شستشوی سیمان ها از استحکام ساختمان می کاهد.
5. تا جای ممکن محل ساخت مخلوط و محل بتن ریزی را نزدیک به هم انتخاب کنید زیرا در هنگام اجرای بتن ریزی ملات باید حالت خمیری داشته باشد تا به راحتی به فضای بین میلگردها نفوذ کرده و آن ها را بپوشاند.
6. استفاده از ویبراتور در بتن ریزی برای متراکم کردن بتن یک ضرورت محسوب می شود. تنها در صورتی که بتن خود متراکم باشد نمی توان از ویبراتورها استفاده کرد. مرحله ویبره بتن باید در حدود 1 دقیقه انجام شود و در همان دقیقه کل بتن در تمام قسمت ها پخش شود. در صورتی که ویبره کردن بتن بیش از حد لازم صورت گیرد، باعث بالا آمدن دانه های کوچک به سطح و دانه های بزرگ به کف می شوند.
7. به استاندارد و تازگی بتن توجه کنید. استفاده از بتن باقی مانده از پروژه های قبلی اشتباهی جبران ناپذیر است.
8. اشتباه دیگری که باید از آن پرهیز کرد، جلوگیری از قطع شدن عملیات بتن ریزی است. با توجه به اینکه هرچه زمان بیشتری بگذرد، بتن سفت‌تر می‌شود؛ اگر ملات تازه روی آن گذاشته شود بی کیفیت خواهد بود.

مهمترین اقدامات قبل از شروع فرآیند بتن ریزی

• کنترل نحوه بستن آرماتورها
• کنترل قطر و تعداد و فاصله آرماتور ها
• لقمه گذاری زیر و کنار آرماتور ها
• تمیزی سطح بتن مگر، قالبها و نیز میلگردها
• کنترل فواصل محور تا محور
• کنترل ابعاد و فونداسیون و شناژ
• کنترل قائم بودن انکر بولتها
• کنترل فاصله انکر بولتها
• کنترل تراز روی بتن

مراحل بتن ریزی

دسته بندی و بچینگ بتن

بچینگ بتن اولین مرحله از فرآیند بتن ریزی است که در آن مقدار مواد مورد نیاز برای تهیه بتن مانند سیمان، ماسه، سنگدانه ها و غیره اندازه گیری می شود. هدف از بچینگ بتن، اندازه گیری میزان مصالح مورد نیاز برای فرآیند بتن ریزی است که به دو روش دسته بندی حجمی و وزنی انجام می شود. در دسته بندی حجمی کمیت اندازه گیری مواد بتن حجم است و در دسته بندی وزنی این کمیت وزن می باشد. بچینگ وزنی بتن امروزه روش ارجح برای بچینگ مواد است و برای تمام پروژه های مهم فقط دسته بندی وزن اجرا می شود.در بچینگ حجمی، بتن با حجم مصالح اندازه گیری می شود. از این رو دقت کمتری دارد. بچینگ حجمی را می توان توسط جعبه های فولادی یا چوبی انجام داد که به آنها جعبه های اندازه گیری می گویند. محدودیت اصلی که به دلیل آن بچینگ حجمی توصیه نمی شود، اثر حجمی شن است.

اختلاط بتن

در این فرآیند، تمام مصالح بتن به نسبت های لازم دسته بندی شده، با هم مخلوط می شوند تا به رنگ و بافت یکنواختی برسند. برای ایجاد بتن خوب اختلاط مواد باید ابتدا در حالت خشک و بعد از آن در حالت مرطوب انجام شود. دو روش کلی اختلاط عبارتند از:

1. اختلاط دستی
2. اختلاط ماشینی یا با میکسر.

حمل و جابجایی بتن

پس از ایجاد مخلوط، بتن باید به محل پروژه منتقل شود. بتن روی قالب ها قرار می گیرد و همیشه باید تا حد امکان در محل نهایی خود ریخته شود. بعد از آماده شدن بتن باید به محلی که باید از آن استفاده شود حمل شود. بتن باید تا حد امکان در مقصد نهایی خود ریخته شود.

آرماتوربندی و قالب بندی

قبل از قرار دادن بتن، قالب و آرماتورها را بررسی کنید تا از تمیز بودن و عاری بودن آنها از هرگونه زباله اطمینان حاصل کنید. همچنین میلگردها و خاموت ها و … باید بر اساس نقشه های طراحی تیر و ستون ساختمان جاگذاری شوند زیرا میلگرد گذاری اشتباه می تواند سبب خرابی های سازه ای شود و کل فرایند بتن ریزی را ناکارآمد کند. اطراف آرماتورها معمولا فضای کوچکی در نظر گرفته می‌شود تا قالب‌های نگهداری بتن ریزی در آن قرار بگیرند. قالب ها باید به گونه ای طراحی شود که بارهای ساختمانی که در طول فرآیند بتن ریزی به آن وارد می شود که شامل وزن بتن تازه، وزن کارگران و اپراتورها و وزن ماشین آلات می شود را تحمل کند. برای قالب ها می توان از مواد مختلفی مانند چوب، فولاد و آلومینیوم استفاده کرد.

قالب مورد استفاده برای بتن ریزی، شکل نهایی سازه یا محصول را مشخص می‌کند. قالب را می‌توان به راحتی برچیده و بارها از آن استفاده کرد و این یعنی اینکه قالب یک گزینه اقتصادی است. برای جلوگیری از اتصال بتن به قالب، از روغن سوخت دیزل و روغن موتور استفاده می‌شود.

سیستم بتن ریزی نسبتاً ساده است. مراحل مورد نیاز شامل آرماتوربندی، قرار دادن قالب‌های موقت در محل و سپس ریختن بتن در قالب‌هاست. اگرچه امکان ساخت بتن برای بتن ریزی در محل وجود دارد اما بتن آماده به طور گسترده در سطح شهر در دسترس است. بتن آماده هم از لحاظ اقتصاد و هم صرفه جویی در زمان بهترین انتخاب برای بتن ریزی ساختمان است.

متداول‌ترین مواد برای قالب بندی شامل فولاد و چوب هستند. بسیاری از قالب‌های چوبی به صورت سفارشی ساخته می‌شوند و ممکن است فقط یک بار یا چند بار مورد استفاده قرار گیرند. از طرف دیگر، قالب‌های فولادی برای استفاده‌های چندگانه طراحی شده‌اند که باعث شده تا در هزینه‌ها صرفه جویی شود. قالب‌های فلزی را می‌توان بارها و بارها استفاده کرد.

سازندگان ابتدا قالب‌ها را در محل نصب می کنند. تراز بودن و استحکام اتصالات قالب‌ها بسیار مهم هستند. میلگردها را معمولاً قبل از قالب بندی در محل اجرا می‌کنند. هنگامی که آرماتوربندی و قالب بندی اجرا شوند، بتن در محل پمپاژ می‌شود. بتن تازه باید به اندازه کافی روان باشد تا تمامی قسمت‌های قالب را پُر کند.

سپس، کارگران وظیفه تسطیح و تراکم بتن را بر عهده دارند. تسطیح با استفاده از ماله بنایی برای صاف کردن سطح بتن انجام می‌شود. تراکم نیز با دستگاه ویبراتور انجام می‌شود. هر قسمت از ساختار که بتن ریزی می‌شود، بلافاصله باید ویبره زده شود. ویبره زدن باعث بیرون آمدن حباب‌های هوا و تراکم بهتر بتن می‌شود.

بتن ریزی

پس از قالب گذاری و آرماتوربندی، نوبت به ریختن بتن در بخش‌های مورد نظر ریخته می شود. از آنجا که این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است، رعایت نکات زیر ضروری می باشد.

1. بتن باید تا حد امکان نزدیک به موقعیت نهایی خود ریخته شود تا از جدا شدن آن جلوگیری شود.
2. از پخش و جابجایی بتن به صورت افقی باید جلوگیری شود.
3. بتن باید در لایه های یکنواخت ریخته شود و از تجمع آن در تپه های بزرگ یا لایه های شیبدار خودداری شود.
4. تراکم و تحکیم و پرداخت سطحی

پس از اجرای بتن ریزی باید آن را یک‌دست کنیم و مطمئن شویم که هوایی میان لایه‌های بتن وجود ندارد زیرا محبوس ماندن حباب های هوا در بتن می تواند منجر به کاهش 30 درصدی مقاومت شود. از این رو به منظور کاهش حباب های هوا، فرآیند تراکم انجام می شود تا با تقویت چسبندگی بین بتن و میلگردها، مقاومت نهایی بتن را افزایش دهیم. یکی از اقداماتی که پس از بتن ریزی باید انجام شود، ویبره کردن آن است. ویبره کردن به کاری گفته می‌شود که با استفاده از لرزاندن بتن کمک می‌کنند تا به خوبی در تمام قسمت‌ها پخش شود و جایی خالی نماند. ویبره کردن بتن‌های ساختمانی با دو روش انجام می گیرد. اگرضخامت بتن کمتر از ۱۵ سانتی‌متر باشد، معمولا از ماله‌ یا تخته ماله برای ویبره کردن استفاده می گردد. اما در ضخامت‌های بیشتر از این مقدار، باید سراغ ویبراتورهای مخصوص بتن ریزی رفت. این ویبراتورها می‌توانند لرزشی، فشاری یا ترکیبی از هردو حالت فشاری و لرزشی باشند. برای خشک شدن اولیه بتن حدود بیست و چهار ساعت زمان لازم است. با خشک شدن بتن در پی ساختمان، سقف ها و ستون ها قالب ها را از هم جدا می کنند. بتن پس از برداشتن قالب نیز نیاز به مراقبت دارد و معمولاً باید چند روز مرطوب نگه داشته شود تا از ترک خوردگی و آسیب های جبران ناپذیر جلوگیری شود.

بتن ریزی فونداسیون

بتن ریزی فونداسیون یکی از مهم ترین قسمت های ساخت و ساز است و باید به صورت مستمر و در یک مرحله انجام شود زیرا در صورت عدم پیوستگی، مقاومت کلی سازه کاهش می یابد. قبل از شروع بتن ریزی در فونداسیون ساختمان، بستر پی باید با اجرای بتن مگر آماده و تنظیم شود. حداقل ضخامت بتن مگر به جز برای این منظور 10 سانتی متر است. پس از آرماتوربندی و قالب بندی، بتن ریزی انجام می شود. در صورت عدم نیاز به قالب بندی باید با استفاده از پوشش پلاستیکی و سایر روش های مشابه از جذب آب بتن توسط زمین در اطراف فونداسیون جلوگیری کرد. برای کنترل بتن ریزی برای فونداسیون رعایت نکات مهم زیر توصیه می شود:

1. به نوع سیمان و سنگدانه های بتن توجه کنید و انطباق آن را با بتن ساخته شده بررسی کنید.
2. اگر بتن مورد نیاز به صورت بتن آماده تهیه می شود، به زمان بارگیری و زمان تخلیه توجه کنید. این زمان نباید بیشتر از 60 دقیقه باشد.
3. در ابتدای بتن ریزی اغلب از شیره سیمان برای راه اندازی پمپ استفاده می شود. این شیره نباید داخل قالب ها ریخته شود.
4. بتن را در لایه های 30 سانتی متری ویبره کنید تا به تراکم مطلوب برسد و دانه بندی آن به هم نخورد.

بتن ریزی ستون

بتن ریزی ستون ها یکی از مراحل اصلی در ساخت سازه های بتنی می باشد. ستون های موجود در ساختمان وظیفه انتقال بار طبقات بالایی خود را به فونداسیون یا سقف زیرین خود بر عهده دارند. بهتر است ارتفاع ریزش بتن هنگام بتن ریزی ستون ها از 1.2 متر بیشتر نباشد زیرا باعث جدا شدن دانه بندی بتن می شود که باعث کاهش کیفیت بتن می شود. در ساختمان های با سازه بتنی ستون از میلگرد و بتن تشکیل شده است. بتن باید به گونه ای باشد که هنگام ریختن و قرار دادن حالت خمیری خود را حفظ کرده و به راحتی فضای بین میلگردها را پر کند. پس از این مرحله باید عملیات ویبره انجام شود. این کار توسط یک ویبراتور انجام می شود. برای خارج شدن حباب هوا از بتن بهتر است ویبره عمودی باشد و به آرامی از بتن خارج شود.

بهترین زمان های بتن ریزی در سال

در حالی که تقریباً در طول سال می‌توان بتن را مخلوط و در محل ریخت اما هر نوع شرایط آب و هوایی برای ایجاد بتن قوی و بدون ترک مناسب نیست! از آنجا که بتن دارای آب است، هوای گرم و سرد می‌تواند بر نحوۀ عملکرد آب در طول واکنش‌های شیمیایی که مخلوط را به بتن سخت تبدیل می‌کند، تأثیر بگذارد. در شرایط انجماد، آب موجود در مخلوط می‌تواند یخ زده و منبسط شود. انبساط می‌تواند باعث ایجاد ترک شود و دمای سردتر می‌تواند سرعت واکنش‌های شیمیایی را آنقدر کم کند که نتیجه آن ضعیف شدن بتن خواهد بود.

هنگامی که درجه حرارت از ۲۷ درجه سانتی گراد بالاتر می‌رود، آب موجود در مخلوط تبخیر می‌شود. در حالی که این حالت ممکن است به سخت شدن بتن منجر شود اما این فقط ظاهر کار است! مخلوط بتن به آب نیاز دارد تا به فرآیند پخت شیمیایی کمک کند. بدون آب کافی، بتن می‌تواند منقبض، ضعیف و ترک بخورد. اگر درجه حرارت به بیش از ۳۵ درجه سانتی گراد برسد، بتن خیلی سریع سفت می‌شود. ممکن است آماده سازی مخلوط با نسبت آب به سیمان بیشتر به عنوان راهی هوشمندانه برای جلوگیری از سخت شدن بتن باشد اما این کار ممکن است باعث ضعیف شدن بتن شود. احتمال ترک خوردگی در این بتن افزایش پیدا می‌کند.

بهترین زمان بتن ریزی در تابستان، اول صبح است. در این زمان هوا خنک‌تر است. در فصل زمستان نیز بهترین زمان ظهر است زیرا هوا گرم‎‌تر خواهد بود. در هر صورت، تعیین دقیق زمان ریختن بتن کار دشواری است، به ویژه در زمستان که آب و هوا هر لحظه در حال تغییر است؛ اما اگر به عنوان کارفرما در تعیین بهترین زمان مشکل دارید، با مهندس ناظر صحبت کنید.

نکات مهم بتن ریزی در هوای بارانی

• بتن ریزی زیر باران توصیه نمی‌شود.
• در صورتی که احتمال بارندگی حین بتن ریزی وجود دارد، لازم است تمهیدات لازم برای قطع بتن ریزی پیش بینی شود.
• اگر بتن ریزی در باران ادامه پیدا می‌کند، کلیه پیش بینی‌های لازم برای ادامه کار باید انجام شوند.
• اگر باران بعد از آغاز بتن ریزی شروع شود، باید از پوشش مناسب برای محافظت از بتن انجام شود.
• در بارندگی از بتن با اسلامپ کم استفاده کنید.
• سطح بتن را اندکی شیب‌دار در آورید تا آب ناشی از بارندگی بتواند به طرف پایین شیب حرکت کند و زهکشی شود. در زمان مسطح کردن بتن باید شیب درست را انجام دهید.
• اگر باران به حدی شدید است که بتن در حالت شسته شدن است، بهتر است بتن ریزی را به حالت تعلیق درآورید.
• به هنگام رگبار موقت و در زمان کوتاه، بتن ریزی را متوقف کنید و روی بتن را با پلاستیک بپوشانید.
• پوشش پلاستیکی بهترین وسیله جهت حفاظت بتن در طول طوفان و رگبار است.

نکات بتن ریزی در هوای گرم

• هنگام ریختن بتن دمای هیچ قسمت از بتن نباید از ۳۰ درجه سلسیوس بیشتر شود.
• آب بتن به علت تابش آفتاب یا وزش باد به سرعت تبخیر می‌شود و لذا احتمال ترک خوردگی مخصوصاً در سقف‌ها وجود دارد. برای
• جلوگیری از ترک باید در هنگام بتن ریزی سایه‌بان بر روی سقف لحاظ شود.
• پس از ریختن بتن سطح بتن باید مدام آب پاشی و مرطوب نگه داشته شود. استفاده از گونی برای ستون‌ها و اعضای دیگر بتن عالی است.
• روانی بیشتر بتن در هوای گرم توصیه می‌شود.
• فاصله زمانی بین ساختن و ریختن بتن باید به حداقل مقدار کاهش پیدا کند.
• محل بتن ریزی در حین اجرا باید از تابش مستقیم آفتاب دور نگه داشته باشد.

نکات ریختن بتن در هوای سرد و یخبندان

• سطوح قالب‌ها و آرماتورها از یخ و برف پاک شود و در صورت لزوم آنها را گرم کنید تا حداقل دمای ۵+ درجه سانتی گراد را داشته باشند.
• از ریختن بتن بر روی زمین یخ زده جلوگیری کنید.
• اسلامپ بتن بهتر است در حدود پنج سانتی متر محدود کرد.
• استفاده از مواد روان کننده برای کاهش آب و نسبت آب به سیمان و به حداقل رساندن آب انداختن توصیه می‌شود.
• بتن ریزی در هوای سرد باید لایه لایه انجام شود. توصیه می‌شود لایه‌ها ۴۰ تا ۵۰ سانتی متری باشند..
• استفاده از عایق بندی می‌تواند گرمای هیداتاسیون ناشی از واكنش سیمان با آب را حفظ کرد. عایق پشم شیشه، پلاستیک، یونولیت، کاه و پوشال، ماسه یا خاک پیشنهاد می‌شود.
• استفاده از پوشش برزنتی می‌تواند به حفظ یا بالا بردن دما کمک کند.
• بهترین کار برای ایجاد دمای مناسب، استفاده از بخار آب است. توصیه می‌شود دمای محیط نگهداری از ۵۵۰ سانتی گراد و دمای بخار آب از ۶۵۰ سانتی گراد تجاوز نکند.
• هرگز نباید از نمک برای پایین آمدن درجه انجماد آب استفاده کرد.

دستورالعمل‌های ایمنی در حین بتن ریزی

• برای حفظ ایمنی و اجرای اصولی بتن ریزی، راهنمای زیر پیشنهاد می‌شود:
• سفت کردن قالب‌ها برای جلوگیری از فشار بتن
• كنترل و استفاده از شيلنگ ويبره صاف و سالم برای جلوگیری از گیركردن شيلنگ بين آرماتورها
• استفاده اجباری از کفش و كلاه ايمنی
• جلوگیری از جمع شدن شيلنگ ويبره
• دقت اپراتور پمپ در انتخاب مسير حركت درست لوله پمپ
• استفاده از كمربند ايمنی هنگام ریختن بتن در ارتفاع
• پرهيز از اصابت قسمت لرزنده ويبراتور با دست كارگر
• استفاده از افراد با تجربه هنگام بتن ريزی در ارتفاع
• استفاده از چند نفر به جای يک نفر برای نگه داشتن لوله پمپ

نحوه سفارش بتن ریزی

بتن ریزی یکی از مراحل مهم ساختمان‌های بتنی است که باید با دقت فراوان انجام شود و کیفیت انجام آن رابطه مستقیمی با طول عمر سازه دارد. هر چه در ریختن بتن بتوان آن را مطابق با اصول انجام داد، بقای ساختمان برای سال‌ها تضمین شده خواهد بود. به عنوان کارفرمای پروژه مهم است که در گام اول، از کارخانه خوب بتوانید بتن آماده تهیه کنید. سپس بهترین زمان برای ریختن بتن را تعیین کنید و بعد از آن با داشتن نیروهای کاری مجرب و استفاده از تجهیزات مناسب، عملیات ریختن بتن در قالب‌ها را انجام دهید.

1. در هنگام خريد با توجه به درخواست شما در زمينه مقدار، رده مقاومتي، عيار و نوع پمپاژ، پيش فاكتور صادر ميگردد و پس از انجام عمليات بتن ريزي صورت حساب قطعي براي شما صادر خواهد شد.
2. قبل از انجام عمليات بتن ريزي بنا به درخواست شما چنانچه نياز باشد از محل پروژه بازديد بعمل مي آيد و شرايط مناسب جهت اجراي بتن ريزي از قبيل نوع پمپ مناسب، تسطيح اطراف محل بتن ريزي و … به شما اطلاع داده مي شود لازم است جهت بهتر انجام شدن عمليات بتن ريزي موارد به طور كامل رعايت و انجام گردد .
3. تهيه ويبراتور و شوت اضافه به عهده كارفرما، پيمانكار يا مجري ميباشد.
4. لازم است كه روز قبل از موعد بتن ريزي هماهنگي جهت حتمي شدن بتن با دفترفروش و صبح روز بتن ريزي و در حين عمليات بتن ريزي با دفتر تحويل بتن در تماس باشيد و چنانچه از نحوه بتن ريزي راضي نبوديد مراتب را به مديرفروش يا مسئول تحويل اطلاع دهيد تا پيگيري شود .
5. به ازاي مقدار بتني كه شما خريد كرده ايد در امورمالي اعتبار باز و دفترتحويل قادر خواهد بود فقط به ازاي خريد شما بتن تحويل دهد لذا در برآورد، دقت كافي داشته باشيد و چنانچه نياز شما بيشتر از مقدار درخواست اوليه باشد مراتب را با دفتر فروش هماهنگ فرمائيد .
6. دفترتحويل برمبناي درخواست شما بتن ارسال خواهد كرد پس لازم است در حين بتن ريزي مرتباً با دفتر تحويل در تماس باشيد تا بتن ارسالي به محل پروژه مازاد بر نياز شما نباشد بديهي است چنانچه اين هماهنگي وجود نداشته باشدو بتن شما اضافه تر ارسال گردد بتن اضافه قابل برگشت نبوده و به حساب شما منظور خواهدگرديد.
7. حداقل كرايه تراك ميكسرها براساس ۵ مترمكعب مي باشد پس بهتر است دو تراك آخر خود را به حالت خبري گذاشته و دفتر تحويل پس از گرفتن مقدار بتن شما، تراك ميكسرها را ارسال نمايند تا مشمول پرداخت اضافه حمل نگرديد.
8. حداكثر توقف مجاز تراك ميكسرها ۲۰ دقيقه مي¬باشد و به ازاي هر دقيقه اضافه توقف مبلغي به عنوان اضافه توقف دريافت خواهد گرديد پس لازم است با دفترتحويل در خصوص زمان ارسال تراك ميكسرها هماهنگ باشيد تا شامل اين اضافه هزينه نشويد .
9. چنانچه از لحاظ كيفي نظر خاصي دربتن خريداري شده داريد موارد را قبل از بتن ريزي با واحد كنترل كيفيت يا آزمايشگاه هماهنگ فرمائيد و چنانچه در اين خصوص مشكل و شكايتي داشتيد با واحد كنترل كيفيت شركت تماس بگيريد.
10. برابر قوانين و ضوابط شركت، گرفتن انعام از مشتريان ممنوع مي باشد و شركت جهت حفظ شأن پرسنل و مشتريان، خود اقدام به پرداخت انعام مي كند، لطفاً در روز بتن ريزي از پرداخت انعام به پرسنل خودداري فرموده چنانچه با مشكلي مواجه شديد مراتب را به دفتر تحويل اطلاع دهيد .
11. هنگام بتن ريزي براي هماهنگي رانندگان ميكسر در مورد نحوه و محل بتن ريزي و … خواهشمند است نماينده كارفرما در محل حضور داشته باشد .
12. از افزودن آب به بتن حمل شده بدون اجازه مهندس ناظر اکیداً خودداری شود. (معمولا کارگران برای سهولت کار خود و روانی بیشتر بتن به آن آب می افزایند که این امر مقاومت بتن را به شدت کاهش ميدهد.)
13. قبل از بتن ریزی حتماً باید درون قالبهای فونداسیون که آرماتور گذاری شده است از خاک-های ریزشی و نخاله های ساختمانی کاملاً پاکسازی گردد.
14. برای آنکه آجرهای قالب¬بندی فونداسیون شیرآبه بتن را جذب نکند استفاده از پوشش پلاستیکی (کاور) الزامی است.
15. قبل از اینکه بتن ریزی آغاز شود برای اینکه آب بتن سریعا توسط بستر خارج نشود لازم است بستر بتن¬ریزی مرطوب شود، البته باید مراقب بود تا آب در کف پی جمع نشود.
16. بعضي از استاد كاران سعي مي كنند با زياد ماله كشيدن بر روي سطح بتن يك قشرآب در سطح ايجاد كنند غافل از اينكه اين عمل ضعف هاي اساسي براي بتن ايجاد مي¬كند و نبايد انجام شود.
17. ارتفاع مجاز سقوط بتن ۲/۱ متر ميباشد و ريختن بتن از ارتفاع بالاتر سبب جدا شدن دانه ها ميشود. لذا در اين موارد تمهيدات لازم از جمله لوله ترمي و … را فراهم آوريد.

انواع بتن

بتن یکی از محصولاتی است که نسبت به سایر مصالح ساختمانی، تنوع قابل توجهی دارد. در حال حاضر، بیش از 20 دسته بندی مختلف برای بتن ها تعریف می شود که هر یک از آنها، با توجه به نوع ترکیبات و فرآیند طی شده در مسیر تولید، کاربردهای مختلفی دارند. برخی از این دسته بندی ها، به شرح زیر هستند:

• بتن معمولی یا Normal Strength Concrete: این بتن، به عنوان رایج ترین مورد در بین انواع بتن، شناخته می شود. ترکیبات این نوع، بسیار ساده و شامل آب به همراه درصدهایی از سیمان و سنگدانه است که با نسبت های مشخصی با یکدیگر مخلوط می شوند. این بتن، مقاومت بسیار خوبی دارد و در ساخت سازه هایی که نیازمند مقاومت بالا هستند (مانند سدها)، کاربرد زیادی دارد.
• بتن مسلح (آرمه) یا Reinforced Concrete: یکی از بتن های بسیار کارآمد در ساخت پی ساختمان و بخش هایی که حامل بار هستند، بتن مسلح یا آرمه است. این بتن، ترکیبی از بتن معمولی به همراه میله های فولادی (آرماتور) است که در بین خمیر بتن قرار می گیرند و بار کششی ایجاد شده در روی بخش های تعیین شده در سازه را تحمل می کنند. این بتن، شامل انواع مختلفی مانند بتن مسلح با الیاف، بتن مسلح پیش تنیده، بتن مسلح با الیاف شیشه و بتن مسلح با الیاف پلیمری است.
• بتن پیش تنیده یا Prestressed Concrete: به دلیل بکارگیری آرماتور یا میله های فولادی در میان این بتن و شباهت آن به بتن های مسلح، می توان آن را به عنوان زیرمجموعه ای از این نوع نیز در نظر گرفت. تنها تفاوت این بتن ها با بتن های مسلح در این است که در بتن های مسلح، آرماتور بندی مورد نظر، پیش از پایان فرآیند عمل آوری به بتن افزوده می شود و نیروی کششی، پس از قرارگیری در میان بتن مسلح بر آن اعمال می شود. در مقابل، در بتن های پیش تنیده، نیروی تنش، پیش از وارد کردن میله ها در میان بتن بر آنها اعمال شده و میله ها پس از طی کردن این مرحله در میان بتن قرار می گیرند.
• بتن پیش ساخته یا Precast Concrete: همانطور که از نام این بتن مشخص است، مراحل تولید آن از قبل و در کارخانه انجام شده و پس از ساخت، در قالب های مخصوصی قالب گیری می شوند. معمولا در زمان استفاده از این نوع بتن، سایر مصالح مورد نیاز نیز، به صورت پیش ساخته در سازه به کار می روند. علت استفاده از این بتن ها، افزایش سرعت بتن ریزی است.
• بتن سبک یا Light weight Concrete: این بتن ها، از چگالی بسیار پایین تری در مقایسه با انواع دیگر این ماده برخوردارند. سنگدانه های به کار رفته در این بتن ها، از بین مواد طبیعی مانند پوکه های معدنی و در مواردی نیز، از مواد مصنوعی یا فرآوری شده مانند پرلایت یا رس منبسط شده انتخاب می شود. این بتن، در مواردی که لازم است تا رسانایی حرارتی بتن بسیار پایین باشد و در واقع بتن به عنوان نوعی عایق عمل کند، مورد استفاده قرار می گیرند.
• بتن سنگین (با چگالی بالا) یا High-Density Concrete: بتن های سنگین، شامل تمامی بتن هایی هستند که چگالی بین 3000 تا 4000 کیلوگرم بر متر مکعب دارند. سنگدانه ها در این بتن ها، دارای چگالی بیشتری در مقایسه با سنگدانه های مورد استفاده در بتن های سبک هستند. تراکم بالای این بتن ها، قابلیت بسیار مناسبی را برای جذب پرتوهای مخربی مانند رادیواکتیو در اختیار سازندگان بناهای مختلف قرار می دهد و به همین منظور، این بتن ها در ساخت نیروگاه های هسته ای یا مناطق حساس و حاوی مواد خطرناک زیست محیطی، کاربرد زیادی دارند.
• بتن هوادار یا Air-Entrained Concrete: علاوه بر افزودن ترکیباتی مانند حباب سازها به بتن، ذرات هوا نیز به صورت مستقیم قابلیت اضافه شدن به بتن را دارند. این ذرات، به واسطه موادی مانند الکل ها، در درون ساختار بتن محبوس می شوند. یکی از اهداف ساخت چنین بتن هایی، افزایش مقاومت بتن در برابر فرسایش است.
• بتن آماده یا Ready-Mix Concrete: فرآیند آماده سازی این بتن ها به طور کامل در کارخانه انجام شده و پس از پایان مراحل تولید، توسط بونکرها از کارخانه به محل مورد نظر حمل می شوند. این نوع بتن، بلافاصله پس از رسیدن به محل، قابل استفاده هستند.
• بتن مكيده (بتن با اعمال خلا) Vacuum Processed Concrete: فرآیند خشک شدن بتن یا خارج شدن آب از آن، نیازمند زمان قابل توجهی است. از طرفی، به هر میزان که این زمان طولانی شود، مقاومت بتن نیز تحت تاثیر قرار می گیرد و می تواند تا حد زیادی کاهش یابد. در نوعی از بتن ها با عنوان بتن مکیده، آب داخل بتن به وسیله ساکشن های بزرگی به بیرون تخلیه می شود. استفاده از این روش، علاوه بر کاهش زمان مورد نیاز برای گیرش بتن، مقاومت آن را نیز افزایش می دهد.
• بتن تزئینی یا Decorative Concrete: در ساخت سازه های مختلف، نمای بیرونی سازه نیز به اندازه داخل آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در ساخت این نما، استفاده از مصالح ساختمانی مختلفی از جمله سنگ، شیشه، آجر و … کاملا مرسوم است. در ساختمان های مدرن، از روش دیگری نیز برای ساخت نمای بیرونی ساختمان بهره گرفته می شود. در این روش، نوعی از بتن به نام بتن تزئینی که در واقع، همان بتن معمولی است، بر روی سطح مورد نظر اجرا شده و پس از آن، عملیات های مختلفی مانند صیقلی کردن سطح یا مخلوط کردن بتن با مواد رنگی، برای ایجاد جذابیت بیشتر در نمای مورد نظر، انجام می شود. از انواع بتن دکوراتیو، در پوشاندن کف یا دیواره های داخلی ساختمان نیز می توان استفاده کرد. البته در موارد بکارگیری این ماده برای پوشش کف، لازم است تا از مواد مقاوم دیگری (مانند هاردنر) نیز بر روی بتن برای افزایش مقاومت بتن استفاده شود.
• بتن زودگیر یا Rapid-Set Concrete: در مواردی که بتن باید سریع خشک شود (به طور مثال در ساخت سازه های زیر آب یا در فصول سرد)، از این دسته از بتن ها استفاده می شود. برخلاف بتن های معمولی که به چندین روز برای خشک شدن نیاز دارند، این بتن ها در عرض چند ساعت به طور کامل خشک خواهند شد.
• بتن الیافی یا Fiber Reinforced Concrete: این بتن ها، حاوی الیافی از جنس فولاد، انواع پلیمرها، کربن و شیشه هستند که با قطری بین 10 تا 20 میکرون در میان بتن پخش شده اند. این الیاف، به مقاومت بتن در برابر ترک خوردگی، کمک شایانی می کنند و در سازه هایی مانند کف بخش پیاده رو پل ها یا باند فرودگاه ها، از این نوع بتن استفاده می شود.
• بتن قابل پمپاژ یا Pumped Concrete: گاهی انتقال بتن برای ساخت سازه ها، به آسانی انجام نمی شود. این سازه ها، در ارتفاع زیادی قرار دارند و انتقال دادن بتن به چنین ارتفاعی، نیازمند تجهیزات پیشرفته ای از جمله پمپ های خاص است. بتن مورد استفاده در این تجهیزات، باید از لحاظ روان بودن و شرایطی مانند دیرگیر بودن برای پیشگیری از سخت شدن در مسیر انتقال، در وضعیت مناسبی باشد. از نوع خاصی از بتن ها، با نام بتن های قابل پمپاژ، این دو ویژگی را دارند. سنگدانه های موجود در این بتن، بسیار ریزتر از بتن های دیگر است و به همین علت، حرکت آنها در مسیر رسیدن به ارتفاع مورد نظر، به آسانی انجام می شود.
• بتن آهکی یا Limecrete: بتن های آهکی یا همان آهک، قدیمی ترین نوع بتن هستند که از سالها پیش از اختراع سیمان، برای پوشش کف و دیواره سازه های مختلف، مورد استفاده قرار می گرفتند. امروزه نیز، استفاده از این ماده همچنان ادامه دارد و از آهک یا همان کلسیم اکسید به عنوان نوعی ماده چسبنده در بتن های آهکی استفاده می شود.
• بتن مگر یا Lean Concrete: بتن مورد نیاز برای کف بندی فونداسیون، نوعی بتن با میزان سیمان پایین (بین 100 تا 150 کیلوگرم بر متر مکعب) است. این بتن، با نام هایی مانند بتن مگر یا بتن رگلاژ شناخته می شود. هدف از بکارگیری این نوع بتن، جلوگیری از نفوذ آب از خاک زیرین به فونداسیون و صاف کردن فونداسیون برای اجرای پی سازی ساختمان است.
• بتن غلتکی یا Roll Compacted Concrete: در ساخت سازه های مختلف، از انواع متفاوتی از بتن استفاده می شود. یکی از این انواع، بتن های غلتکی یا RCC هستند. در این بتن ها، عدد اسلامپ صفر است و به عبارتی، روان نمی شوند. این نوع، به عنوان رویه ای برای بتن های دیگر و با هدف پرکنندگی سطوح مورد استفاده قرار می گیرند. دلیل نام گذاری این بتن ها نیز، استفاده از غلتک برای ایجاد تراکم در آنها است. بتن های غلتکی، از زیرمجموعه بتن های مگر هستند و مانند این بتن ها، درصد سیمان در آنها، بسیار کم است.
• بتن خود متراکم یا Self-consolidating concrete: تراکم بتن در حالت عادی، به وسیله دست یا ویبراتورهای مختلف انجام می شود. اما گاهی امکان استفاده از این روش ها وجود ندارد. در این حالت، از بتن هایی که تراکم آنها به صورت خودکار انجام می شود، استفاده خواهد شد. این تراکم، با استفاده از نیروی وزن بتن انجام می شود.
• بتن آسفالتی یا Asphalt Concrete: در سطح جاده ها، بزرگراه ها و باند فرودگاه، از نوعی بتن خاص به نام بتن آسفالتی استفاده می شود. در این بتن، سنگدانه های نسبتا درست به همراه آسفالت، ترکیبی مقاوم را تشکیل می دهند که در مقایسه با سایر بتن ها، سرعت خشک شدن بسیار بالاتری را نیز دارد.
• بتن پاشیده یا Shotcrete Concrete: ساخت بعضی از سطوح بتنی مانند دیواره های داخلی استخرها، نیازمند نوع خاصی از بتن است که به شیوه معمول مورد استفاده قرار نمی گیرند. این بتن ها که به شاتکریت یا بتن پاشیده شهرت دارند، به وسیله نازل و با فشار به سمت سطح یا دیواره مورد نظر پاشیده می شوند. روان بودن بتن، به همراه مقاومت قابل توجه آن، یکی از ویژگی هایی است که این بتن ها را برای بکارگیری در چنین روشی مناسب کرده است.
• بتن نما (اکسپوز) یا Exposed Concrete: این بتن، برخلاف انواع دیگر بتن های به کار رفته در ساخت سازه های مختلف، سطح بسیار صاف و یکدستی را ایجاد می کند. علاوه بر این موضوع، این بتن، به صورت پنل های پیش ساخته و با توجه به ابعاد محل مورد نظر نیز قابل تولید شدن است. وزن مخصوص بتن های اکسپوز در حدود 1550 کیلوگرم بر متر مکعب است و در دسته بندی بتن های سبک نیز قرار می گیرند. این بتن ها، عمر مفید قابل توجهی دارند و می توان از آنها در نمای سازه ها یا حتی در کف سازی نیز، استفاده کرد.